De natuur begint te verkleuren, het wordt frisser en de eerste herfstgeuren hangen alweer in de lucht. De herfst-equinox van 22 september staat voor de deur! Op dit bijzondere moment verschijnt de zon direct boven de equator. Dag en nacht zijn precies even lang. Na de equinox worden de dagen korter en keert de donkerte terug.
De herfst was traditioneel een drukke tijd: mensen oogstten, maakten voedsel in en bereidden rituelen voor. In oude heidense culturen werd rond deze tijd de oogst gevierd — een moment van dankbaarheid voor de overvloed van de natuur. Kruiden werden geplukt en er werden allerlei bundels van gemaakt ter bescherming en reiniging van huis en ziel.
Veel van deze gebruiken zijn later verchristelijkt. Zo heeft het Duitse “Erntedankfest” (5 oktober) waarschijnlijk heidense wortels. In Nederland kennen we de protestantse “Dankdag voor Gewas en Arbeid”, op de eerste woensdag van november.
Bij de Germanen, die ook in het gebied van het huidige Nederland leefden, stond deze tijd in het teken van het blót – een offer aan de goden en de aarde. Het was een daad van wederkerigheid: geven aan de natuur die zo veel had gegeven. Men geloofde dat de wereld zou uiteenvallen zonder die balans – en als we naar de wereld van vandaag kijken, hadden ze daar misschien wel gelijk in. Een extra reden om terug te keren naar die praktijk van wederkerigheid, de kern van alle inheemse tradities – ook die van onze eigen Europese voorouders.
Een mooie manier om deze verbondenheid weer meer te integreren in ons dagelijks leven, is door bewust momenten van dankbaarheid te nemen. De herfst, met haar afnemende licht en oogsttijd, nodigt uit om stil te staan bij alles wat we dit jaar hebben mogen ontvangen. Het is een mooie tijd om dank uit te spreken richting de natuur, die ons telkens opnieuw voedt en draagt. Een klein ritueel kan al veel betekenen: een kaars aansteken, een moment van stilte nemen, en je intentie of dankbaarheid uitspreken.
In plaats van kant-en-klare wierook, kun je ook kiezen voor iets dat nog dichter bij jezelf staat: het branden van zelfgemaakte kruidenbundels. Met kruiden uit je eigen omgeving maak je een bundel die niet alleen geurt, maar ook jouw persoonlijke verbinding met het seizoen, de plek en je intentie belichaamt.
Een plant die hier van oudsher veel voor wordt gebruikt is bijvoet (Artemisia vulgaris). Dit inheems kruid wordt al eeuwen zowel medicinaal als culinair gebruikt. In het voorjaar worden de jonge bladeren ook geoogst voor kruidenmengsels, thee of als smaakmaker in salades. Medicinaal staat bijvoet bekend om haar kalmerende werking bij stress, slaapstoornissen en menstruatiekrampen. In het Nederlands verwijst de naam ‘bijvoet’ naar het oude volksgeloof dat het kruid vermoeidheid zou verlichten wanneer het in schoenen werd gedragen. Voor optimaal gebruik oogst je bijvoet het best vóór de bloei, wanneer alle werkzame stoffen nog op hun krachtigst zijn. Je kunt dit kruid nu nog oogsten als de plant nog fris en groen is. Let erop dat de bladeren nog geur afgeven wanneer je ze kneust. Ook als de bloei net voorbij is of er nog wat bloeiwijzen zijn die niet volledig verdroogd zijn, is het kruid vaak nog bruikbaar. Zorg wel dat je oogst vóór de eerste nachtvorst – daarna gaat de kwaliteit snel achteruit. Bijvoet bevat etherische oliën die het geschikt maken als rookkruid of wierook; het wordt vaak gebruikt om ruimtes energetisch te reinigen en dromen te versterken.
Kom naar onze kruidenbundel-workshop!
Wil je leren hoe je zelf zo’n kruidenbundel maakt?
Op 9 oktober, 14.00 – 16.00 staan we stil bij de kracht en symboliek van de herfst en maken we onze eigen wierookbundel. Het aantal plekken is beperkt, dus wacht niet te lang met aanmelden. Meer over de workshop en aanmelden.
(Tekst Lara Egbring, Fotos Merel van den Ende)