Bijzondere
samenwerkingen
Kim Pieters, directeur van Weelde ‘Weelde: een unieke creatieve vrijstaat vlakbij de Voedseltuin’
Aan het woord is Kim Pieters, directeur van Weelde, eveneens een bijzondere en groene plek in het M4H gebied. Samen met Kelly Vincent vormt zij het directieteam van deze creatieve vrijstaat waar landbouw gecombineerd wordt met kunst, horeca en een verrassende en diverse programmering.
Nadat ‘Uit je eigen stad’ stopte was er de gelegenheid om nieuwe plannen in te dienen voor deze bijzondere locatie vlakbij de Voedseltuin. Het plan van Pieters en Vincent werd gekozen en op 24 mei jl. openden zij Weelde. Zij waren al bekend in dit gebied vanwege hun succesvolle festival ‘De geheime tuin’ dat een keer op de terreinen van Joep van Lieshout en de Voedseltuin is neergestreken.
Een belangrijk kenmerk van Weelde is dat zij de locatie samen met partners ontwikkelen en verlevendigen. Pieters: ‘Om een aantal voorbeelden hiervan te noemen; ‘Black Barn’ runt in de loods een restaurant en voor ontbijt of een lunch kun je in de kas terecht bij ‘Zure Bom’. De ‘Klooiklup’ maakt allerlei decoraties op het terrein en de ‘Performance Bar’ komt deze zomer naar ons toe en zorgt voor uiteenlopende programmering in de oude varkensstal. Samen met het Nederlands Fotomuseum hebben we, aansluitend op hun huidige tentoonstelling van Ed van der Elsken, het ‘Landje van Ed’ bedacht waar we o.a. in een pipowagen een diavoorstelling van zijn werk tonen. De Voedseltuin heeft 3 tunnelkassen op ons terrein in beheer en verbouwt daar o.a. tomaten, komkommers, rucola en sla.
Weelde is echt een unieke combinatie van landbouw, bloemenpracht, fruitteelt, kunst & cultuur en horeca. Ons terrein is, net zoals de Voedseltuin, vrij toegankelijk. Een bezoek aan de Voedseltuin en aan Weelde is een uniek dagje uit in Rotterdam-West!’
Weelde heeft een overeenkomst voor twee jaar mogen sluiten omdat niet bekend is wat daarna met het gebied gaat gebeuren.
Meer informatie: Weelde
Eva Olde Monnikhof: ‘De Voedseltuin is hier niet meer weg te denken’
In 2008 richtte kunstenaar Joep van Lieshout de foundation AVL Mundo op met als doel om kunst en cultuur in de breedste zin van het woord onder de aandacht te brengen. De foundation organiseert o.a. in hun pand aan de Keileweg, grenzend aan de Voedseltuin, tentoonstellingen en evenementen met internationale allure. Directeur Eva Olde Monnikhof is trots op de samenwerking met en de mogelijkheden in de Voedseltuin.
Eva Olde Monnikhof: ‘Joep van Lieshout is al vanaf zijn jonge jaren bezig met een circulaire aanpak van ontwerpen en creëren. Voorbeelden hiervan zijn dat wij nauwelijks afval hebben omdat wij dat hergebruiken in ons werk en onze locatie is geheel voorzien van zonnepanelen waardoor wij ook energie leveren aan het net.
De studio bevindt zich al meer dan 30 jaar aan de Keileweg van waaruit wij samenwerken met partners uit zowel de directe omgeving als van over de hele wereld. In de Voedseltuin plaatsen wij sculpturen en beelden die passen in de omgeving. Letterlijk en figuurlijk. De beelden moeten er praktisch gezien ook inpassen en geplaatst kunnen worden. Als de beelden op reis gaan voor een expositie elders dan maken ze plaats voor andere beelden. De vragen en opmerkingen die medewerkers van de Voedseltuin maken zijn vaak erg origineel. We zijn graag in gesprek met elkaar hierover. We hebben meegemaakt dat er een grote teleurstelling was dat een beeld even wegging. Ze gaan ervan houden en dat maakt ons trots op deze plek en op de samenwerking.’
De samenwerking met elkaar past uiteraard goed in de ambitie om kunst en cultuur breed onder de aandacht te brengen. Laagdrempelig en toegankelijk. De samenwerking verloopt voor iedereen prettig en wordt gecontinueerd. Op inhoud is er uiteraard al vanaf het begin een groot raakvlak. Dit breidt zich uit met nieuwe initiatieven. Olde Monnikhof vervolgt: ‘Bijvoorbeeld tijdens het evenement ‘Art Rotterdam’ lopen de bezoekers via de Voedseltuin naar onze beeldentuin en kijken we op welke wijze we elkaar nog meer kunnen versterken. Doordat in de Voedseltuin ook werk van ons staat wordt de tuin onderdeel van de expositie. Enorm belangrijk is dat mensen op een makkelijke manier met kunst in aanraking kunnen komen. Medewerkers van de Voedseltuin zijn voor ons dan ook een belangrijke groep. Er werken mensen die uit zichzelf niet op voorhand met tuinieren en /of kunst in aanraking zouden komen en nu dus wel.’
Door de raakvlakken op inhoud en het feit dat AVL Mundo en de Voedseltuin naast elkaar ‘wonen’ waken zij ook met elkaar over de directe omgeving en trekken aan de bel als ze iets onwenselijks signaleren. Dit kan bijvoorbeeld gaan om ongenode nachtgasten die in kunstwerken of in een kas op de Voedseltuin dachten te kunnen slapen. Er is ook een buurtapp en een gezamenlijk overleg met meerdere buren. Daarin worden bijvoorbeeld ook de plannen over dit gebied met elkaar besproken en is er gezamenlijke inspanning richting de gemeente en het Havenbedrijf, dit zijn de projectleiders van dit unieke havengebied.
Olde Monnikhof geeft nog een kijkje in de toekomst: ‘Duurzaamheid en circulaire economie zijn ook de woorden van de projectleiders geworden en dat is grote winst. Wij zijn drukdoende met nieuwbouwplannen op onze locatie en communiceren hierover met alle buren. Binnenkort komen we weer bij elkaar en dan is het altijd uitwisselen waar we allemaal staan met onze ideeën, plannen en mogelijkheden. Wij gaan ervan uit dat ook in de toekomst wij buren blijven. De Voedseltuin is hier niet meer weg te denken.’
Meer informatie: foundation AVL Mundo
Eric-Jan Pleijster: ‘Nature is wilderness in a orderly frame’
LOLA staat voor Lost Landscape en is de naam van het Rotterdamse bureau voor landschapsarchitectuur. LOLA heeft vooral belangstelling in plekken die verlaten liggen en ruig zijn, waar je kan beleven en dwalen. Ruim 4 jaar geleden vroeg de Voedseltuin LOLA mee te denken en een ontwerp te maken voor de inrichting van de buitenruimte. Aan het woord is mede-directeur van LOLA Eric-Jan Pleijster.
‘De huurovereenkomst tussen gemeente en de Voedseltuin zou destijds aflopen en moest gecontinueerd worden. De gemeente daagde de Voedseltuin uit om over de toekomstwaarde na te denken. Er moest een plan komen. Wij werden door het bestuur van de Voedseltuin uitgenodigd om te komen praten. We troffen een groep enthousiaste mensen die trots was op wat er bereikt was en volop ideeën had over de groei en de toekomst. Ik raakte gelijk onder de indruk wat er in dit havengebied letterlijk uit de grond gestampt was. Een plek die vanuit de mensen gemaakt, georganiseerd en beheerd is. Het leuke aan de Voedseltuin, vind ik, dat het zo veelzijdig is. Het is een groene plek, een sociale plek, een proeftuin en een beeldentuin. Wij wilden met LOLA graag aanhaken en konden dat doen.’
Eric- Jan Pleijster praat met veel plezier over de samenwerking. ‘Het leuke aan deze samenwerking is dat het een heel diverse club mensen is. Een weerspiegeling van sociaal en creatief Rotterdam. De gemeente is ook zeer coöperatief en dat werkt ook prettig.’
Ontwerp van de Voedseltuin
Na vele buurtbezoeken, gezamenlijke sessies, gesprekken, visievorming, schets- en ontwerpfases presenteerde LOLA een ontwerp dat vier pijlers of stappen kent. Pleijster licht toe, ‘de eerste stap is het optimaliseren van de tuin, door o.a. het aanleggen van een goed pad, het goed inbedden van de planten en het verbeteren van de keet. Het idee voor het aanleggen van cirkels blijkt in de praktijk goed te werken. De tweede stap is de verbinding met de stad. Het pad, dat inmiddels is aangelegd, is doorgetrokken tot de Vierhavenstraat. We geloven ook in een brug die de Voedseltuin kan verbinden met het Dakpark. Realisatie hiervan is nog een toekomstdroom. Het kantoor van Daan Roosegaarde staat, via het pad, nu ook in de Voedseltuin. Het is op deze manier er meer een onderdeel van geworden. Dat pakt goed uit. De derde stap is maak van de achterkanten de voorkanten. Dit is vooral gericht op de buren. Zorg dat je aan de tuinzijde zit, maak aan die kant je ramen, je uitzicht en je toegang. Op deze manier ontstaat meer een buurtbeleving. De vierde stap is het beleven van het hele terrein als park, van stadstuin naar stadspark.’ Het aanleggen van het Voedselbos is een voorbeeld hiervan.’
De realisatie van de verschillende stappen is momenteel in volle gang. Zo is eind vorig jaar het nieuwe containerhome (de keet) geopend. LOLA volgt het op afstand en vertrouwt erop dat de uitvoering, door het team van de Voedseltuin op een goede manier gebeurt.
Eric-Jan Pleijster tot slot, ‘mooi ook als burgemeester Aboutaleb de Voedseltuin blijft uitdragen, zoals hij afgelopen zomer heeft gedaan in Singapore.’
Meer informatie: LOLA Landscape Architects
Eduardo Marín Salinas: 'Learning from nature to balance the water in Rotterdam'
Ze zijn buren van de Voedseltuin en actief over de hele wereld, milieu-architecten ‘de Urbanisten’. In Rotterdam met name bekend vanwege hun ontwerp en uitvoering van het waterplein tegenover het Hofpleintheater. Op de Voedseltuin zijn de Urbanisten op 18 oktober jl. gestart met een laboratorium, de zogenoemde spons, om te leren van de natuurlijke principes tussen bodem, water en vegetatie. Een gesprek met de bevlogen projectleider Eduardo Marìn Salinas.
In samenwerking met Watersensitiverotterdam is het idee van ‘de spons’ bedacht en ontwikkeld.
Marìn Salinas: ‘We doen al geruime tijd onderzoek naar mogelijkheden in Rotterdam op het gebied van water. Hoe verhouden de waterbronnen zich in de stad? Welk systeem werkt al? Hoe kunnen we de waterreserves balanceren? Wat is de werking van de natuur en hoe verhouden de verschillende bodemstructuren zich met de veranderende klimaatomstandigheden? Het klimaat wordt steeds extremer. We willen leren van de natuur om de stad beter klimaatbestendig te maken. Met John Jacobs, de man achter Watersensitiverotterdam, is het idee ontstaan om hier, op de Voedseltuin, een ‘spons’ te bouwen. We have a different task in de future, so we need to discover things for the future!’
De spons is een ‘lab’ met verschillende aardecomposities en uiteenlopende plantsoorten. De inspiratie komt van disciplines waar al enkele antwoorden op de vraag ‘hoe waterbronnen zijn te optimaliseren?’ gegeven worden. Bijvoorbeeld agricultuur, tuinieren, bouwkundige materialen en ecosystemen. Zowel natte als droge condities worden getest en geanalyseerd. Marìn Salinas: ‘We gaan beschrijven welke bodemsoorten effectiever kunnen worden. We innoveren. We willen beschrijven wat we kunnen toevoegen aan de verschillende bodems die er in Rotterdam zijn en welke plantsoorten hierop het beste werken om problemen als overstromingen, extreme droogte en verzakking van funderingen op te lossen. We bouwen mee aan de toekomstige identiteit van de stad’.
Dit lab, deze spons, is uniek. Marin Salinas benadrukt ook het belang van de bewustwording van de inwoners op het gebied van de klimaatverandering. ‘We moeten doordrongen zijn dat we moeten veranderen. Daarom is het ook zo belangrijk dat de gemeente dit project uitdraagt en het op de Voedseltuin zichtbaar is’.
Meer informatie: De Urbanisten
Imkers Ben Tobé en Elizabeth Baart: 'Wij zien graag gezonde, sterke bijen'
Zo’n zes jaar geleden volgden Ben Tobé en Elizabeth Baart de beginnerscursus Imkeren en hun belangstelling voor het wel en wee van bijen groeide uit tot een prachtige hobby. Zij hadden al spoedig twee volkjes en zochten na enige tijd een nieuwe plek voor hun twee bijenkasten. Een kennis vertelde hen over de permacultuur op de Voedseltuin en van het een kwam het ander.
Ben Tobé: ‘We zochten een nieuw onderkomen voor onze bijenkasten en de Voedseltuin zocht een imker. Ons belangrijkste doel was de bijen een goede buitenplek bezorgen waar zij voor bestuiving konden zorgen. Dit sloot goed aan bij de uitgangspunten van de Voedseltuin.’
De wijze waarop het echtpaar imkert sluit aan op de visie van de Voedseltuin waarin het ritme van de natuur zo goed mogelijk gevolgd wordt.
Elizabeth Baart vervolgt: ‘We willen dat de bijen het goed hebben en verzorgen hen op een manier die dicht komt bij het biologisch dynamische. Dit houdt bijvoorbeeld in dat wij het ritme van de natuur volgen, organische materialen gebruiken (de bijenkasten zijn allemaal van hout) en op de raampjes een biologische waslaag hebben aangebracht. We laten de bijen zoveel mogelijk hun eigen ding doen en willen zo min mogelijk verstoring veroorzaken. Onze bijen worden niet chemisch behandeld en overwinteren op hun eigen honing (in plaats van op suikerwater). Wij zien graag gezonde, sterke bijen.’
Van de inmiddels acht kasten van Imkerij Natuurbij staan er nu vier ongeveer vijf jaar op de Voedseltuin. Door deze ruime aanwezigheid van bijen is er goede bestuiving van alle planten mogelijk. De bijen bestuiven de vruchtdragende gewassen waarna er een mooie oogst volgt. Ook worden zaden verkregen die weer voor nieuwe planten kunnen zorgen.
Over de samenwerking met de Voedseltuin zijn zij zeer in hun nopjes. Tobé: ‘Vrijwilliger Ron is echt een geweldige gastheer. Hij heeft de koffie altijd klaar staan en is zeer behulpzaam. Verder hebben vrijwilligers van de Voedseltuin geholpen met de voorbereidende werkzaamheden voor de bouw van de nieuwe bijenstal met een observatieplek. De bezoekers kunnen nu op een veilige manier, achter glas, de bijen gadeslaan. Er is echt een mooie samenwerking die wij hopelijk nog lang mogen behouden.’
Baart sluit af: ‘We zijn een onderdeel van de keten in de Voedseltuin geworden en het is iedere keer een feestje om er naartoe te gaan. Het voelt als onze buitenplek, middenin Rotterdam!’
Meer informatie: Imkerij Natuurbij
Ria Olsthoorn: 'Samen met de Voedseltuin een zinvolle dagbesteding verzorgen'
Pluspunt is een werkervaringscentrum met twee vestigingen in Rotterdam. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt vinden hier een zinvolle dagbesteding en werken o.a. in een fietswerkplaats, timmeratelier en keuken. Pluspunt vindt klussen bij mensen in plaats van mensen bij klussen. De organisatie werkt nauw samen met de Voedseltuin. Aan het woord is Ria Olsthoorn, senior coördinator van Pluspunt.
Nadat hij, na een faillissement van zijn bedrijf en een stukgelopen huwelijk, dakloos werd, startte wijlen John Bergenhenegouwen in 2004 met een fietswerkplaats. Dit deed hij samen met een aantal collega daklozen.
De naam zegt letterlijk: zet een Punt achter je verleden en geeft je toekomst een Plus. Een jaar na de start van Pluspunt maakte Ria Olsthoorn haar entree. Zij breidde de organisatie en de werkzaamheden verder uit. De Voedseltuin werd een belangrijke samenwerkingspartner.
Ria Olsthoorn aan het woord: ‘Sinds een jaar of vijf krijgen wij groenten van de Voedseltuin waarmee onze bezoekers dagelijks voor elkaar koken. De coördinator van de Voedseltuin, Tineke van der Burg, zat toen al in het bestuur van Pluspunt. Met de Voedseltuin als werkplek heeft Pluspunt er een extra activiteit bij en voor de Voedseltuin biedt dit mogelijkheden om een bredere groep vrijwilligers in huis te halen. De bezoekers van Pluspunt variëren in leeftijd van 18 tot 70 jaar.’
In Rotterdam moet iedere burger met een SoZaWe uitkering een tegenprestatie leveren. De bezoekers van Pluspunt hebben hiernaast ook een hulp- of zorgvraag en hebben daarom een WMO indicatie. Pluspunt voorziet in hun werkzaamheden.
Ria Olsthoorn vervolgt: ‘ Onze bezoekers hebben een zorgvraag vanwege bijvoorbeeld sociaal isolement of verslaving. Zij worden naar ons doorverwezen door organisaties als Leger des Heils en het Centrum voor Dienstverlening. Door de intensivering van de samenwerking met de Voedseltuin kunnen de bezoekers van Pluspunt ook op de Voedseltuin werken en vrijwilligers van de Voedseltuin bij Pluspunt. Dit biedt een breder aanbod van activiteiten een werkzaamheden.
De ambitie ligt er om, na West en Noord, ook in Rotterdam Zuid een Pluspunt te gaan ontwikkelen, mogelijk in combinatie met de Voedseltuin. Ria Olsthoorn: ‘Het is prachtig als wij met elkaar meer bezoekers een zinvolle tijdsbesteding kunnen bieden die zingeving geeft aan hun bestaan.’
Meer informatie: Pluspunt Rotterdam
René van der Goes: 'Mijn hart gaat sneller stromen van blije mensen'
Levensgenieter, nieuwdenker, pionier en optimist René van der Goes kan niet zonder de groene natuur. Hij kweekt allerlei gewassen en levert met veel plezier jonge planten aan de Voedseltuin.
De geboren tuinder heeft jarenlang een biologische paprikakwekerij gerund waarna hij iets anders wilde gaan doen. Van der Goes lacht volop als hij enthousiast vertelt over zijn reizen door de wereld, zijn werk destijds op een arbeidscentrum met mensen met een geestelijke beperking en zijn huidige tuin achter zijn zonnige huis in Maassluis.
‘Ik ben altijd een bouwer geweest. In 2013 was ik betrokken bij het opzetten en coördineren van de stadslandbouw in Vlaardingen. Daarna, tot de opheffing in 2016, bij de Carnissetuin in Rotterdam Zuid. Echt een geweldige tijd waar iedereen met elkaar verbonden was. Bewoners en andere belangstellenden, van 0 tot 80 jaar, hadden wat met die tuin. We teelden groenten, kookten met elkaar en aten aan lange tafels. Mijn kennis over de landbouw moest de wereld in en die kon ik daar goed kwijt. Dat heeft mij veel gebracht. En op z’n Westlands gezegd ‘er waren veel mensen wijs mee’. Het is zonde dat de Carnissetuin opgedoekt werd en de plek volgebouwd werd met steen.’
Het gaat Van der Goes om blije mensen, gezamenlijke zelfredzaamheid, het waarmaken van dromen, humor en uiteraard om de biologische teelt. Daar ligt zijn hart.
Via Max de Corte, tuincoördinator, leerde hij de Voedseltuin kennen. Hij vervolgt enthousiast. ‘ Ik ging gelijk zaaien voor de Voedseltuin hier in m’n tuin. Sla, andijvie, pepertjes, kool, erwten etc. Ik lever plantjes voor eenjarige groenten. Geweldig wat voedselbewustzijn doet, dat steeds meer mensen zien dat biologische teelt zoveel beter en gezonder is. De Voedseltuin heeft een belangrijke rol hierin. Ook dat kinderen op de Voedseltuin zien hoe het groeit en bloeit. Ik lever graag mijn bijdrage hieraan.’